II koncert w ramach XVI MFMOiK im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie

W najbliższą niedzielę 13 września o godz. 19:00 w kościele pw. NMP Matki Miłosierdzia, odbędzie się kolejny koncert XVI edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej im. Ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie.

Podczas II koncertu zagra Darius Klišys oraz Krzysztof Karcz.

Darius Klišys – w 1988 roku ukończył Konserwatorium Muzyczne w Kownie w klasiebirbyne J. Gruodisa. W 2005 roku otrzymał tytuł magistra w zakresie muzyki litewskiej i Akademii Teatralnej, gdzie studiował pod okiem prof. Romualdasa Apanavičiusa i dr Kastytis Mikiška.

W czasie studiów zainteresował się interpretacją i historią muzyki baroku, a także tym, w jaki sposób birbyne może być wykorzystane w takiej muzyce. Jest jednym z najbardziej innowacyjnych litewskich birbynistów.

Od 1997 roku nagrał 11 płyt z różnorodną muzyką: od baroku do współczesności, poprzez muzykę eksperymentalną i elektroniczną. W 2008 roku wraz ze swoim projektem „Water Serpents” („Węże wodne”), wystąpił na 17. Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Elektroakustycznej „Primavera en La Habana” na Kubie. W kwietniu 2009 roku wygrał konkurs YouTube Symphony Orchestra i został zaproszony do udziału w koncercie Orkiestry symfonicznej YouTube w nowojorskiej Carnegie Hall, pod kierunkiem Michaela Tilson Thomasa.

W ostatnich latach artysta koncertuje z tak znakomitymi muzykami jak: Marek Toporowski (klawesyn/organy, Polska), Bożena Korczyńska (sopiłka, Ukraina), Sergej Tcherepanov (klawesyn/organy, Niemcy/Rosja), Sonata i Rokas Zubovas (duet fortepianowy, Litwa), Darius Polikaitis (dyrygent, USA). Jednym z celów artystycznych Dariusa Klišysa jest włączanie birbynu do muzyki kameralnej (od renesansu do współczesnej). Ponadto muzyk prowadzi także studia w zakresie muzyki dawnej.

Jego repertuar obejmuje jednak nie tylko kompozytorów od XV do XVIII wieku, ale również twórców XIX, XX i XXI stulecia. W 2003 roku założył zespół Reversio, z którym występował w USA, Belgii, Niemczech, Francji, Polsce, na Kubie i w wielu innych. Prowadzi badania muzyki barokowej, udziela lekcji gry na birbyne. Komponuje muzykę dla teatru, prowadzi warsztaty. Artysta mocno angażuje się w promocję tego instrumentu, ukazując jego wartość i wszechstronne zastosowanie.

Krótka historia birbyne: to oryginalny litewski instrument dęty.
Jego nazwa pochodzi od słowa buzz -fajka lub cios. Uważa się, że pierwsze prototypy tego instrumentu zwane „pierwszym i drugim typem birbyne” mogły pojawić się już w epoce kamienia łupanego.

Po raz pierwszy tego typu instrument został wymieniony w Psałterzu J. Bretkūnasa-Rėzy z 1625 roku jako surma. Nazwa birbyne została po raz pierwszy znaleziona w słowniku litewsko-niemieckim opracowanym przez P. Ruigysa w roku 1747.

Birbyne jest również wymieniane w późniejszych pismach o kulturze i etnografii takich uczonych jak Nesselmann („Wörterbuch der littauischen sprache” 1850), Kukolnik (1854), Tyszkiewicz (1869), Bezzenberger (1882), Kurschat (1883). W XX wieku o birbynė pisali także litewscy badacze  etnografii, jak M. Petrauskas, J. Žilevičius,  Z. Slaviūnas- Slavinskas, S. Paliulis, P. Samuitis ir A. Vyžintas i R. Apanavičius. Według badaczy instrument ten był używany przez pasterzy, którzy grali na nim różne improwizacje: tańce, pieśni, specjalne improwizacje muzyki ludowej zwane raliavimai.

Udoskonalanie budowy birbyne rozpoczęło się w 1940 roku, kiedy powstał litewski zespół instrumentów ludowych Lietuva. Po latach poszukiwań i prób Povilas Samuitis i Pranas Serva w 1950 roku skonstruowali ulepszoną – chromatyczną odmianę, w 1952 roku sopranową i kontrabasową birbyne Pranasa Kupcikasa, a rok później birbyne tenorową. Rodzina ulepszonych birbyne obejmuje instrumenty sopranowe, tenorowe i kontrabasowe.

Obudowa instrumentu (sopran i tenor) wykonana jest z jesionu, klonu, jabłoni lub gruszy natomiast budowa kontrabasowego birbyne jest metalowa. Ustnik wykonany jest z wulkanitu. Jego kształt jest analogiczny do klarnetu, w którym stroik jest zawiązany specjalną nicią lub sznurkiem. Na końcu obudowy drewnianej jest naciągnięta czasza wykonana z rogu zwierzęcego – zwykle z rogu krowiego. W zależności od techniki artystycznej, kreatywności i repertuaru instrument może brzmieć jak duduk, obój, flet, klarnet, saksofon, a nawet jak trąbka. W swoim wyglądzie i specyficznej budowie birbyne można porównać do dawnych szałamai czy klarnetów. 

Na birbyne można wykonać różnorodny repertuar: utwory napisane wyłącznie na birbynė, a także na różne inne dęty (obój, flet, klarnet, saksofon). Na Litewskiej Akademii Muzycznej i Teatralnej, w konserwatoriach i szkołach muzycznych jest prowadzona edukacja w zakresie gry na birbyne.

Krzysztof Karcz – absolwent AM im. K. Szymanowskiego w Katowicach w klasieorganów prof. Juliana Gembalskiego. Jako stypendysta Deutscher Akademischer Austauschdienst studiował też w Musikhochschule Luebeck (Niemcy) w klasie organów prof. Arvida Gasta. Uczestniczył w kursach muzycznych prowadzonych przez wybitnych organistów i pedagogów, m.in.: Tona Koopmana (Holandia), Christopha Bosserta (Niemcy), J. Gembalskiego (Polska), Edgara Krappa (Francja), Oliviera Latry’ego (Francja), Jean-Luca Perrota (Francja), Maije Lehtonen (Finlandia).

W roku 2000 otrzymał I Nagrodę na Konkursie Kompozytorskim BACH 2000 w Katowicach oraz IV Nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Organowym w Częstochowie. Otrzymał II Nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Organowym im. F. Nowowiejskiego w Poznaniu w 2005 roku. Na tym samym konkursie Otrzymał również Nagrodę Specjalną za najlepszą interpretację Koncertu G-dur Feliksa Nowowiejskiego.

Koncertuje jako solista i kameralista w kraju oraz za granicą. W 2010 r. założył klasę organów w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych I i II stopnia im. St. Moniuszki w Bielsku- Białej. Pełni funkcję organisty w Parafii św. Jana Chrzciciela w Bielsku – Białej Komorowicach. Jest również dyrektorem Świętojańskiego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Bielsku-Białej.

Program:

  1. Dietrich Buxtehude – Toccata F dur
  2. Jean Baptiste Loeillet – Sonata C major (OFB 49)
  • Valentinas Bagdonas – „Melody”birbynė solo
  • Johann Sebastian Bach – Fantazja i fuga c-moll
  • Joseph Rheinberger – Cantilena F-dur
  • Félix-Alexandre Guilmant – Marsz ,,Podnieście w górę swoje głowy”
  • Bernard Wayne Sanders – Ornament if Grace

Gordon Young – Preludium w klasycznym stylu.

Skip to content